Nýting á lífrænum úrgangi við ræktun - Kynningarfundir á tímabilinu 29. mars til 12. apríl

Það er orðið áhyggjuefni hjá mörgum að áburðarverð er á hraðri uppleið og það sér ekki fyrir endann á verðhækkunum. Brýnt er að finna nýjar leiðir til að nýta sem best næringarefni og þá sérstaklega þau sem til falla í landinu. Hér á landi fellur til gríðarlegt magn af lífrænum úrgangi - hjá bændum, fyrirtækjum, einstaklingum og sveitarfélögum. Mikill samfélagslegur kostnaður er fólginn í söfnun, flutningi og meðhöndlun á úrgangi og að jafnaði er ávinningurinn lítill. Árið 2023 verður bannað að urða lífrænan úrgang á Íslandi. Finna þarf því nýjan farveg fyrir úrganginn. Samkvæmt aðgerðaáætlun stjórnvalda þarf að minnka losun gróðurhúsalofttegunda, sem kallar m.a. á hagkvæmari og betri nýtingu lífræns áburðar til mótvægis við minni notkun á tilbúnum áburði. Gerjun á lífrænum úrgangi – bokashi gerð - gæti verið heppileg og hagkvæm leið til að nýta þessa auðlind og orkuna í henni til jarðvegsnæringar eða annara nytja. Með virku samstarfi sveitarfélaga og bænda má loka hringrás lífrænna (úrgangs)efna og spara almannafé, auka nýtni næringarefna og draga úr notkun á tilbúnum áburði.

Bokashi aðferðin, sem nefna má hauggerjun á góðri íslensku, er einfaldari og ódýrari en aðrar meðhöndlunarleiðir fyrir lífrænan úrgang. Aðferðin felst í að gerja lífræna (úrgangs)massann í 6-8 vikur við loftfirrtar aðstæður og koma þannig í veg fyrir að úrgangsefni byrji að rotna. Úr verður úrvals jarðvegsbætir og sannkallaður veislumatur fyrir jarðvegslífið. Ferlið er lyktarlaust og miðar m.a. að því að eyða skaðlegum örverum og illgresisfræi í úrganginum og draga úr ásókn meindýra. Næringarefni og kolefni varðveitast mun betur með þessari aðferð en með öðrum aðferðum og því verður endurnýting á lífrænum verðmætum betri en ella. Bokashi aðferðin er víða að ryðja sér til rúms á Vesturlöndum, bæði í smáum stíl inni á heimilum, en einnig er verið að útfæra hana á stærri skala á bóndabýlum sem og á vegum fyrirtækja og sveitarfélaga. Bokashi aðferðin gæti hentað íslenskum aðstæðum mjög vel enda fer ferlið fram undir plasti, varið fyrir veðri og vindum og má geyma efnið þar þangað til það á að notast. Hauggerjun krefst ekki sérhæfðs tækjabúnaðar, þarfnast lítillar vinnu og væri hægt að setja upp víðast hvar á landinu.

Í loftfirrtri gerjun varðveitist nærri allt kolefni og nitur í haugnum, en í loftaðri jarðgerð tapast um helmingur kolefnisins svo sem koltvísýringur og metan, en um 10-20% nitursins rýkur sem nituroxið. Afurðina má nýta til áburðargjafar og jarðvegsbóta, eða nýta til annarrar vinnslu, t.d. svepparæktar. Þessi aðferð gæti nýst býlum og byggðarkjörnum og orðið ódýrari lausn við endurnýtingu lífræns úrgangs, einkum þar sem flutningsleiðir eru langar í næstu móttökustöð. Við hauggerjun má nota flest lífræn inngangsefni, s.s. garðaúrgang, uppskeruleyfar, heyfyrningar, hálm, búfjáráburð, nýslegið gras og jafnvel matarleyfar svo eitthvað sé nefnt.

Hauggerjun getur jafnframt dregið úr tapi áburðarefna við geymslu á lífrænum búfjáráburði og aukið hagkvæmni í nýtingu hans. Þannig getur hauggerjun brúað bilið á milli þess er áburðargeymslur fyllast og þar til að hagstæðar aðstæður skapast til dreifingar. Þetta dregur þar með úr óhagkvæmni þess að dreifa (lífrænum) áburði í tíð þegar mikið af næringarefnum geta skolast burt og nýtast ekki nytjagróðri.
Við kostnaðargreiningu kemur í ljós að kostnaður vegna gerjunar með Bokashi er töluvert minni en við aðrar meðhöndlunaraðferðir. Þetta getur skýrst meðal annars af því að mun lægri stofnkostnaður er við að koma upp Bokashi aðstöðu enda aðferðin frekar einföld. Rekstrarkostnaður er minni og getur það skýrst af því að færra starfsfólk og vélar þarf til þess að vinna úrganginn. Ennfremur þarf ekki húsnæði eða steypt plan enda getur vinnslan verið undir berum himni þar sem hún fer fram undir plasti.

Hollenski ráðunautur RML, Cornelis Aart Meijles er væntanlegur til landsins í mars/apríl n.k. Hann mun halda kynningar víða um landið um nýjar leiðir til nýtingar á lífrænum úrgangi sem helst í hendur við nýja sýn í hugmyndafræði um næringu plantna og nytjajurta. Má þar nefna bokashi aðferðina, gerð og nýtingu ormamoltu (e. Vermiculture), lífkolagerð ofl. Kynningarnar eru ætlaðar öllum þeim sem fást við ræktun og meðhöndlun á lífrænum úrgangi s.s. bændum, sveitarfélögum, stjórnsýslumönnum og öðrum sem áhuga hafa á umhverfismálum.

Jarðræktarráðunautar RML verða einnig á fyrirhuguðum fundum og munu fara yfir þætti sem tengjast m.a. notkun og nýtingu á búfjáráburði sem og öðrum lífrænum áburðarefnum. Sjá nánari dagskrá á vef RML á næstu dögum. Kynningarnar fara fram á íslensku.

Athugið! Sætaframboð er takmarkað – það borgar sig að skrá sig tímanlega.

Sjá nánar: 
Skráning á fund